Een comparitie in de vrijmetselarij is een combinatie van voordracht en nabespreking, deze wordt gehouden op reguliere loge-avonden, waarbij een van de deelnemers de voordracht geeft.
Tijdens de nabespreking kunnen er aan de voordrachtgever vragen gesteld worden. Dit gebeurt op een vastgelegde, respectvolle en constructieve manier.
Het is inspirerend, verrassend en leerzaam om op deze manier verschillende onderwerpen te bespreken.

"Wat is Vrijmetselarij?"

Een vraag, waar ik het liefst in één zin antwoord op zou willen geven. Sommigen hebben dat geprobeerd en kwamen tot bijvoorbeeld:
“Een bijzonder systeem van moraliteit, versluierd in allegorieën en verduidelijkt door symbolen”
Of: “De vrijmetselarij of (franc-)maçonnerie is een internationaal verbreid en regionaal gestructureerd genootschap van mensen die streven naar geestelijke en morele verheffing, onderlinge waardering en wederzijdse hulp”.
Of: “Vrijmetselarij is een instelling, die zich richt op bewustmaking van het diepste wezen en van de zin van het leven te midden van het geheel van al zijnde door toepassing van een bijzondere werkwijze, waarvan een rituele benadering en het gebruik van symbolen een belangrijk onderdeel vormen.”

Maar ik ben bang, dat deze definities niet toereikend zijn om na het lezen van de zinnen te kunnen zeggen, dat je weet wat vrijmetselarij is.
Ik zal vanavond proberen aan de hand van trefwoorden meer licht op de vrijmetselarij te doen schijnen.

Maar eerst het ontstaan van de vrijmetselarij in vogelvlucht!
Over het ontstaan van de vrijmetselarij is veel gespeculeerd. Zij zou uit Bijbelse tijden zijn voortgekomen, uit Griekse mysteriën, uit de Orde van de Tempeliers, uit het alchemisme, de Rozenkruisers, de Albigenzen.

Het meest waarschijnlijk is het ontstaan van de vrijmetselarij te verklaren uit de middeleeuwse gilden.In West-Europa waren tijdens de middeleeuwen ambachten verenigd in gilden of broederschappen. Zo beschermden vakmensen van hetzelfde vak zich tegen indringers of wat we nu beunhazen zouden noemen. Het ging vooral om de kunde, het vakmanschap, het handwerk. Door bepaalde woorden, tekens of aanrakingen kon een bouwvakker zich als leerling, gezel of meester vakman kenbaar maken.
Dit is de meest plausibele theorie over het ontstaan van de vrijmetselarij.
Hoewel het woord vrijmetselaar is eigenlijk een foutieve term. Het is een afkorting van het begrip Freestone Mason, dat in tegenstelling stond tot het begrip Roughstone Mason. Een ruwe steenmetselaar is een steenhouwer die werkt met grote en onbewerkte, niet voor-verwerkte stenen. Hij deed het grove werk, waarna de vrije steenmetselaar zich kan bezighouden met het fijne werk, waarvoor meer kunde nodig was.

Al deze bouwvakkers werden in de eerste plaats ingezet voor het bouwen van kathedralen. Dat transformeerde naar het bouwen van een onzichtbare tempel, waar de tempel van Salomo als voorbeeld diende. Hierin ligt het religieuze beginsel van de vrijmetselarij.
Het geloof in de relatie van de mens tot oorsprong en doel van het bestaan.
Waarmee ik niet wil zeggen, dat de vrijmetselarij een religie is. Ik kom daar straks nog op terug.

De vrijmetselarij zoals die in zijn huidige vorm bestaat, ontstond toen op 24 juni 1717 in Londen vier vrijmetselaarsloges de eerste overkoepelende grootloge stichtten, van waaruit de vrijmetselarij zich over de hele wereld verspreidde.
Op dit moment tellen we ongeveer 6 miljoen leden. Waarvan bijna 6000 in Nederland.

Nu terug naar de vraag: Wat is vrijmetselarij?
Trefwoorden, die je vaak tegenkomt als je over de vrijmetselarij leest of hoort, zijn onder andere als vrijdenkers, verdraagzaamheid, broederschap, inwijdingsgenoodschap, sekte, ritualen, symbolen en geheim genootschap.

Ik wil beginnen met vrijdenkers en kom vandaaruit vanzelf de andere termen tegen.

Vrijmetselaren vinden van zichzelf, dat ze vrijdenkers zijn. Dat zij zelf kunnen bepalen wat goed en niet-goed is, dat ze zelfstandig kunnen zoeken naar waarheid en naar schoonheid. Dat ze niet gebonden zijn aan dogma’s.
Zijn vrijmetselaren daarom anarchisten? Zeker niet!
Neem alleen maar het feit, dat de vrijmetselarij is georganiseerd in verenigingen. Elke loge is een vereniging met statuten en een huishoudelijk reglement, dat voldoet aan het Burgerlijk Wetboek.
Dat vrijdenken heeft eerder betrekking op de wijze van het benaderen van en denken over onderwerpen, op niet alléén de aangeleerde methodieken. Door sommigen ook wel buiten de box-denken genoemd. Anderen spreken misschien liever over omdenken of ruimdenken!
Einstein zei eens: “Je ratio brengt je van A naar B. Je fantasie brengt je overal”.

Wie zichzelf het vrijdenken gunt, zal dat ook anderen gunnen. Dat betekent, dat je verdraagzaam zal moeten zijn naar andersdenkenden. Dat kun je zijn door niet te snel te oordelen en nieuwsgierig te zijn naar waarom die ander zo denkt.

In de loge kun je jezelf daarin trainen te midden van je broeders, die elk een eigen mening hebben die vaak afwijkt van de jouwe, maar die zich met jouw verbonden voelen door de broederschap. Alle broeders zijn namelijk ingewijd en zijn in de broederkring opgenomen.

We hechten veel waarde aan die broederschap, die in principe voor het leven wordt gesloten. Tussen aanvraag en inwijding tot vrijmetselaar liggen daarom wel zes maanden, waarin de aanvrager en de broeders van de betreffende loge tijd en momenten hebben om te zien of beiden bij elkaar passen en het broederschapsverbond willen sluiten. De broeders van de loge, willen graag weten waarom je je hebt aangemeld.
Verwachtingen zouden wel eens te hoog kunnen zijn, wat dan zeker zal leiden tot teleurstellingen bij de kandidaat.
In tegenstelling tot bijvoorbeeld zakelijke clubs, is de vrijmetselarij niet bedoeld om er zakelijke voordelen mee te verkrijgen.
Ook is het geen serviceclub. Dat wil niet zeggen, dat wij anderen, ongeacht of ze vrijmetselaren zijn, niet helpen. Dat doen we individueel of gezamenlijk, maar we lopen er zeker niet mee te koop.
Zo zal iemand, die denkt een zekere status aan de vrijmetselarij te kunnen ontlenen, er ook achter kunnen komen zich niet in de vrijmetselarij thuis voelen, omdat status daar juist geen enkele rol speelt.

Als een kandidaat kan toetreden, dan gebeurt dat door het uitvoeren van het inwijdingsrituaal.
In het algemeen heeft een rituaal tot doel je tot een hoger belevingsniveau te verheffen. De ingewijde is het middelpunt en ondergaat een onvergetelijke ervaring. Dat kan alleen als hij nog niet op de hoogte van het rituaal of ritueel is. Dat is waarom de vrijmetselarij weleens een geheim genootschap wordt genoemd. Maar daarom is zij niet geheim. Iedereen kan ons vinden in de bibliotheek en op internet. De meeste kandidaten hebben ons zelfs op internet gevonden. Jammer genoeg zijn de ritualen ook daar te vinden. We vinden dat jammer, omdat het weet hebben van de inwijding, de beleving ervan kan doen afnemen. Lees, die daarom niet van tevoren als je de volle beleving van de inwijding wilt ervaren.
Overigens bestaat ons leven voor een groot deel uit ritualen, die we soms zelfs dagelijks uitvoeren. Vaak zonder erbij te bedenken, dat het een rituele handeling is. Denk maar aan een begroeting, aan geboorte, huwelijk en overlijden en nog veel meer.

Wat wel geheim is, is dat wat broeders in de loge aan elkaar vertellen. Door die geheimhouding ontstaat er veiligheid om jezelf kwetsbaar op te stellen tijdens het werken aan jezelf, in de wetenschap dat je broeders deze nooit zullen gebruiken of buiten de loge bekend zullen maken.

Door bovenstaande zal duidelijk zijn, dat de vrijmetselarij een inwijdingsgenootschap is. Kenmerk van een inwijding is, dat een ingewijde kennis krijgt van onder meer de aloude verhalen, gebruiken en symbolen, die niet toegankelijk zijn voor een niet-ingewijde. Een inwijding is ook een rite de passage die de status van de kandidaat verandert.

In de vrijmetselarij zijn die symbolen in de eerste plaats de bouw- en lichtsymboliek.
Jij kan jezelf beschouwen als een ruwe steen, die jij probeert te maken tot een zuivere kubiek, zodat die kan worden gebruikt bij de bouw van de Tempel de van Salomo, die symbool staat voor de Tempel der Mensheid, ook wel genoemd de Tempel der Volmaking of de Tempel der Mensheid. Een wereld, waar ieder mens tot de juiste verhouding tot zijn medemens staat. Het werken aan die tempel, wordt de ware vrijmetselaarsarbeid genoemd.
Omdat het woord tempel wat godsdienstig kan overkomen, spreken we ook wel van de Werkplaats.
Dat werken aan je zelf tot een kubieke steen, doe je om een beter mens te worden en het pad dat je daarbij volgt, is de weg naar het Licht. Maar om een beter mens te worden, zul eerst jezelf moeten leren kennen. Misschien de moeilijkste opdracht die een vrijmetselaar bij zijn inwijding meekrijgt.
Door symbolen kan de beleving van een ritueel betekenis krijgen. Er wordt wel gezegd, dat een symbool het onzegbare, zegbaar maakt of het niet zichtbare, zichtbaar. En op die weg naar het Licht kom je verschillende symbolen tegen, die allen een betekenis hebben en die voor elke broeder tot een eigen beleving of tot een eigen inzicht kunnen leiden. De vrijmetselarij laat ieder daarin vrij.
Zij geeft namelijk geen definities en kent geen dogma’s. Immers, de loge biedt iedere broeder de gelegenheid zelfstandig te zoeken naar waarheid. Daarin onderscheidt de vrijmetselarij zich van religie.

Kan iedereen lid worden?
Iedere man die bereid is te werken aan zelfverbetering en de kernwaarden van vrijmetselarij, als vrijheid, verdraagzaamheid en broederschap onderschrijft, kan in principe lid worden.
De loge biedt hem de ruimte en de tijd dat te doen binnen de vertrouwdheid van de broederkring. De broeders zijn bereid hem in dat streven te ondersteunen, maar schrijven niets voor. Uiteindelijk komt het op hemzelf aan! Hij zal het zelf moeten doen!

Misschien vraag je jezelf wel eens af of de vrijmetselarij nog wel van deze tijd is.
De tijd van individualisme. Het is ook de tijd van steeds meer gewelddadige en ultimatieve communicatie.
De vrijmetselarij kan mensen van allerlei gezindte, religie, ras, opleiding, leeftijd, maatschappelijke positie enz. in de loges bij elkaar brengen. In die loges zijn wij allen broeders, die van elkaar willen leren. Wat ons scheidt is juist een leermoment om te kijken hoe we tot elkaar kunnen komen, hoe we obstakels kunnen opruimen en bruggen kunnen bouwen om tot elkaar te komen. Politieke kleur, noch religie spelen daarbij een rol.
Elke vrijmetselaar heeft de plicht de mening van een ander te respecteren. Dat betekent niet, klakkeloos aanvaarden, wel te respecteren.
De Orde van Vrijmetselaren is naar buiten toe niet de vertegenwoordigster van de overtuiging of levensbeschouwing van haar leden. Dat bepaalt ieder broeder voor zich.
Maar wat ons bindt is onze gezamenlijke bekendheid met de ritualen, de mythen en symbolen en natuurlijk de broederschap.
Zo kunnen we komen tot een betere wereld!

Kortom:
De vrijmetselarij heeft als missie te komen tot een betere wereld. (de Tempel der Mensheid met als symbool de Tempel van Salomo).
Het middel daartoe ben jezelf. (Door een beter mens te worden met als symbool de kubieke steen).
En om een beter mens te worden, is de onmisbare voorwaarde, dat je jezelf leren kennen. (de opdracht die elke vrijmetselarij bij de inwijding meekrijgt)
De vrijmetselarij biedt in de loge de mogelijkheid dit te bereiken binnen vertrouwdheid van de broederschap en met behulp van ritualen en symbolen. De loge is een veilige omgeving om aan jezelf te werken, in het vertrouwen, dat je broeders je zullen steunen en nooit datgene, dat in vertrouwen is gedeeld, zullen gebruiken of openbaar zullen maken.

Zo kunnen we door bij onszelf te beginnen, komen tot een mooiere wereld!

Is de vrijmetselarij ook iets voor jou?
Klik op de onderstaande link in de passer en winkelhaak: